Anahita95

 

<p> با پیشرفت علم و گسترش وسعت دانایی انسان بیشک میتوان انتظار داشت که در هر لحظه شاهد یافتن پاسخی باشیم که تا پیش از آن جوابی مناسب بدان داده نشده است اما تفاوت دستیابی به چنین جوابهایی با رشد وارونه دادههای تاریخی در این است که در یکی، پژوهش تاریخی جوابهای صحیح را پیش روی ما قرار میدهد و در دیگری بازی با منابع شرایط را از وضعی مبهم بهسوی وضعی روشن هدایت میکند. هرچند که در بسیاری از موارد نتایجی که از هر دو نگرش بیرون میآید یکی است، اما با بررسی تفاوت مفسران در روشهایی که برای دستیابی به حقیقت به کار میگیرند باعث میشود تا یکی از این نگرشها نسبت به دیگری دقیقتر فرض شود. بررسی سیر نظرات مفسران در باب برخی از موضوعات تاریخی گاه نتایجی قابلتوجه را به دست میدهد. هر چند که به شکل نظری در نقد محتوایی حدیث تطابق با جهان خارج نیز بهعنوان معیاری برای سنجش روایات ذکر گردیده است اما درواقع استفاده از این معیار در تفاسیر قرآن بسیار محدود است؛ زیرا لازمه نقد محتوایی در حوزه تاریخ آگاهی جامع از تاریخ را میطلبد (برای آگاهی از روشهای نقد متن حدیث: ایزدی، 1394؛ معماری، 1390)؛ و حالآنکه بسیاری از مفسران از این تسلط که به نوبه خود تخصصی علمی محسوب میشود دورند به همین خاطر معمولاً در بررسی روایات به همان قواعد صوری که توثیق خبر و مخبر در آن اثبات میگردد اکتفا میشود.</p>

<p> انتظار چنین عملکردی را از تفاسیر نمیتوان بعید دانست، زیرا تفسیر منبعی مذهبی است که قرار است ایمان خوانندگان خود را به مظاهر عالم غیب که نقطه جدایی جامعه دیندار از جامعه بیدین است را جلب نماید؛ حتی با این ملاحظه از نقش عناصر مادی و تأثیرگذاری که در وقوع یک حادثه دخیل بودهاند نمیتوان غفلت کرد. این تناسب البته در همه گرایشهای علمی موجود در اسلام مساوی نیست بلکه برخی از گرایشهای علمی مانند عرفان نقش عالم غیب را پررنگتر از سایر گرایشها میبیند. در کنار تمامی توجهاتی که یک مسلمان به عالم غیب دارد، نوع عقاید آنها از سنخ باورهای افراطی نیست بلکه تناسبی همگون در این حوزه اعتقادی میان عالم غیب و عالم ماده وجود دارد. تفاوت جهانبینی مسلمانان با سایرین در این است که چارچوب حیات زمینی در روابط یکطرفه و مادی ختم نمیشود بلکه بهغیراز عناصر مادی، امور غیبی نقشی تعیینکننده را در زندگی انسانها ایفا مینمایند (مطهری، بیتا: 3/350-351). بدین نحو مسلمانان با ارتباطاتی که با عالم غیب متصل مینمایند تأثیراتی را بر روی زندگی زمینی خود میگذارند برای مثال دعا و صدقه نمونههایی عالی در ارتباط با عالم غیب هستند که بهموجب آنها دفع بسیاری از بلایا و یا تحقق بسیاری از آمال ناشدنی قابل وصول میگردد. </p>

<p> رابطه شبکهای را باید در مجموعههایی جستجو کرد که روابط میان اجزاء آن، روابطی مبتنی بر یک پیوستگی در سطح یک، دو یا سه بعد نیست، بلکه بهمثابه یک تور غیر منتظم، اجزاء دارای رابطهای تودرتو با یکدیگرند. بر اساس شاهنامه و دیگر متون ادبی و اساطیری فارسی، فریدون که پادشاه تمام زمین بوده است (فردوسی ،1386: 1/ 116)، زمین را بین سه فرزند خود تقسیم می کند: سلم، تور و ایرج. توجه داشته باشید از آنجا که بیشتر افراد به مرکز شهر می روند، می توانید از آن ها بخواهید شما را تا یک مسیری برسانند. بااینکه در همه حوادثی که در عالم به وقوع میپیوندد، بهنوعی قضا و قدر الهی در کار است و تمامی  آکادمی ژرف اندیش ات عالم آزمایشهایی الهی برای عیارسنجی انسانها محسوب میشود اما همه این حوادث را از منظری انسانی نیز میتوان تحلیل کرد تا در آن نقشی برای تاریخ آفرینی انسانها در نظر گرفته شود؛ برای نمونه در قرآن کریم بهصورت جستهوگریخته گریزهایی به چگونگی موفقیت اسلام در شبهجزیره عربستان میشود و از نقش اسلام در اتحادبخشی به قبایل مختلفی که قبل از ظهور اسلام با یکدیگر اختلاف داشتهاند صحبت میشود.</p>

<p> با این بررسیهای تاریخی، آیه معنایی روشنتر پیدا خواهد کرد و چهبسا عناصری غیرمادی همچون برانگیخته شدن تعصبهای قبیلهای حول محور حمایت از پیامبر صلیاللهعلیهوالوسلم در این اتحاد نقش داشته باشد. مفسران معاصر بهطور عمومی برای تبیین این آیات به سلسله مسائل غیبی در متحد کردن قلوب توسط خدا میپردازند؛ برای مثال علامه فضلالله در تفسیر خود ذیل آیه 103 سوره مبارکه آلعمران بهجای آنکه بر تبیین مسائل تاریخی و اجتماعی عصر نزول و تأثیر اسلام بر شکلگیری وحدت در بین قبایل عربستان بپردازد با تأکید بر سایر جنبهها بیشتر بر مسائل تأثیرات غیبی بر پیروزی اسلام در عربستان پرداخته است (فضلالله، 1419: 6/191-198). با اعتراف به صحت این مطالب اما بسیاری از مسائل در ذیل همین آیه تاریخی قابلذکر است که عموماً بهسبب توجه به امور معنوی از آنها غفلت به عمل میآید. به گواه برخی پژوهشگران، سایر جانشینان شاه نعمتالله نیز، هر یک به اقتضای شرایط جامعه خود، به کسب و کارهایی نظیر شبانی، تجارت، زراعت و کشاورزی و احیای زمین، تدریس معارف دینی، حکاکی، خیاطی، کلاهدوزی و سایر فنون و حِرَف اشتغال داشتهاند. البته این شیوة حکومتداری سبب شد تا اشکانیان بیش از سایر سلسلههای پادشاهی در ایران همراهی این خاندانهای بزرگ را با خود داشته باشند و در نتیجه، دوران فرمانروایی آنها بیش از دیگر سلسلههای ایرانی در این دوره به درازا بکشد.</p>